شبرغان، مرکز ولایت جوزجان در شمال افغانستان است و در حدود 130 کیلو متری غرب بلخ (مزار شریف) موقعیت دارد. شبرغان که روزگاری «یهودیه» نیز خوانده شده در طول تاریخ فراز و نشیب هایی را پشت سر گذاشته است. شبرغان مدت ها پایتخت حکمرانان اوزبیکهای فرارود (ماورألنهر) بود و در سال 1873 میلادی طی یک معاهده بین روسها و انگلیسها رسمأ جزو خاک افغانستان شمرده شد.در مورد شبرغان که زمانی یکی از مشهور شهر هایی در امتداد راه ابریشم شمرده میشد در سفر نامۀ «مارکو پولو» جهانگرد نامدار غرب که در قرن 13 میلادی به آنجا سفر کرده بود چیز هایی میخوانیم که در پهلوی محصولات کشاورزی آن سرزمین، مزه خربزۀ شیرین شبرغان به عسل تشبیه شده است.
در پی کاوشهای یک گروپ از باستان شناسان افغان ـ شوروی در سال 1977 ستون ها و آثار به جا مانده از معابدی بدست آمد که به سدۀ دهم قبل از میلاد مربوط میشدند. 
این کشفیات باستان شناسان را واداشت تا با کنجکاوی بیشتر دست به کاوشهای بیشتر بزنند ازان جمله در پی حفریات سال 1978 میلادی در ناحیۀ «طلا تپه» در پنچ کیلو متری شهر شبرغان آثار باستانی بدست آمد که نشاندهندۀ رشد تمدن «یونان ـ باختر» درین سر زمین بود.
این کشفیات باستان شناسان را واداشت تا با کنجکاوی بیشتر دست به کاوشهای بیشتر بزنند ازان جمله در پی حفریات سال 1978 میلادی در ناحیۀ «طلا تپه» در پنچ کیلو متری شهر شبرغان آثار باستانی بدست آمد که نشاندهندۀ رشد تمدن «یونان ـ باختر» درین سر زمین بود. شبرغان به نوشتۀ بعضی از مورخین بدست «شاهپور» ساخته شده است (شاهپور نام دو شاه از سلسله ساسانیان است که شهر های زیادی را بنیاد نهاده اند که از جمله شهر هایی که تا به امروز به همان نامها یاد میشوند: مانند «نیشاپور» و «بیشاپور» در ایران و «پیشاور» در پاکستان... میتوان اشاره کرد). به گفتۀ آنان شبرغان نیز زمانی «شاهپورگان» بوده و بعد از تهاجم اعراب به سرزمین خراسان (که با تلفظ «شاهپورگان» از لحاظ نبود حروف «پ» و «گ» در الفبای عربی، مشکل داشتند) نخست شابورقان و سپس نام «شبرغان» را به خود گرفته است.
در زمان امپراطوری سلطان محمود غزنوی زندان شبرغان زندانیان زیاد سیاسی را در خود جا داده بود چون از لحاظ ساختار یکی از مدرن ترین زندان در آن زمان به حساب می آمد. 
و حتی در سال 2001 میلادی و پس از حملۀ آمریکا به افغانستان نیرو های امریکایی زندانیان زیادی از گروه طالبان و القاعده را به زندان شبرغان انتقال دادند که از جمله بنابر گفتۀ بعضی رسانه ها بین 250 تا 3000 تن آنان در هنگام انتقال در کانتینر های آهنی بنابر کمبود اکسیژن جانهای خود را از دست داده اند. و نیز گفته میشود عده یی از زندانیان القاعده و طالبان در ناحیۀ «دشت لیلی» در غرب شهر شبرغان قتل عام شده باشند.
و حتی در سال 2001 میلادی و پس از حملۀ آمریکا به افغانستان نیرو های امریکایی زندانیان زیادی از گروه طالبان و القاعده را به زندان شبرغان انتقال دادند که از جمله بنابر گفتۀ بعضی رسانه ها بین 250 تا 3000 تن آنان در هنگام انتقال در کانتینر های آهنی بنابر کمبود اکسیژن جانهای خود را از دست داده اند. و نیز گفته میشود عده یی از زندانیان القاعده و طالبان در ناحیۀ «دشت لیلی» در غرب شهر شبرغان قتل عام شده باشند.
درآمد عمدۀ مردم وابسته به کشاورزی، هنر قالین بافی، صادرات پوست «قره قل»، میوه جات خشک وغیره است. همچنان منابع غنی نفت و گاز (مخصوصا گاز که در زمان حضور قشون سرخ به بیش از 67 میلیارد متر مکعب براورد شده بود) تا هنوز دست نخورده باقی مانده است. از جمله ضخایر بزرگی که تا هنوز کشف شده میتوان به چاه های «جر قدوق، یتم تاغ، و خواجه گوگردک» اشاره کرد.
۱ نظر:
یه شنگ اکه بای!!!
ارسال یک نظر